Przez całe wieki cechą, którą wyróżniało nasz kraj była duża różnorodność. Różnorodność pod względem geograficznym, religijnym i narodowościowym. Umiejscowienie Rzeczpospolitej pomiędzy cywilizacją zachodu oraz wschodu pozwoliło na otrzymanie unikalnej mieszanki wpływów, czego przykłady możemy znaleźć w wielu elementach od tradycyjnego stroju zaczynając po kuchnię kończąc.

.

Polska zawsze stanowiła swego rodzaju ewenement. Kiedy w XIV wieku we Francji doszło do masowych prześladowań i wypędzania Żydów, w Polsce otrzymali azyl oraz specjalne prawa, na mocy których mogli swobodnie prowadzić swoje interesy. Wkrótce ściągnęło do kraju bardzo wielu przedstawicieli tej narodowości zasiedlając polskie wsie i miasta. Podobnie było z religią. Za sprawą Lutra oraz wzrostu popularności reformacji w wielu krajach zachodniej Europy doszło do wybuchu wojen religijnych oraz rzezi ludności o odmiennym wyznaniu. Do wojny dochodziło nawet pomiędzy poszczególnymi krajami. W tym samym czasie w Rzeczpospolitej ogłoszono wolność religijną, co umożliwiło uniknięcie większych napięć w tym względzie oraz doprowadziło do osiedlania się wielu uchodźców. Powstawało wiele nowych miast i wsi, w których przewagę często stanowili Holendrzy, Szkoci, Żydzi itd.

 .

Polska wielonarodowa

W roku 1618, czyli w czasach kiedy kraj stanowił europejskie mocarstwo Rzeczpospolitą zamieszkiwało około 11 miliona osób, a powierzchnia wynosiła około 990 000 km2. Jeśli chodzi o narodowości: Polacy 4,5 mln, Litwini 0,75 ml, Rusini 5 mln. Poza tym istotne mniejszości stanowili Łotysze, Niemcy i Żydzi. Również pod względem religijnym żadne wyznanie nie uzyskało znaczącej przewagi nad innymi. Poza katolikami i ludnością prawosławną istotnymi mniejszościami byli przedstawiciele protestantyzmu, islamu oraz judaizmu.

Tolerancja, różnorodność i brak strachu przed innymi, inną kulturą i wyznaniem było wielką wartością tamtych czasów, z której korzyści czerpane były w wielu dziedzinach. Jedną z nich była polska kuchnia, unikalna i zarazem podobna do innych. Podlegała wpływom kuchni francuskiej, niemieckiej, czeskiej, rosyjskiej, żydowskiej, orientalnej i wielu innych. Położenie i różnorodność doprowadziła do powstania ciekawej mieszanki z obfitością przypraw oraz dań. Wiele dań z kuchni staropolskiej stało się słynnych na całą Europę, czego przykładem może być szczupak po Polsku. Umiejscowienie kraju na szalkach handlowych spowodowało, że drogie przyprawy na zachodzie u nas były znacznie tańsze i częściej dodawane do potraw. W Compendium Ferculorum Stanisław Czarnecki proponuje wiele potraw, w których ważnym składnikiem były limonki, gałka i kwiat muszkatołowy, imbir i szafran.

.

Wyznania I RP

Podział religijny w I Rzeczpospolitej. Źródło: Wikimedia Commons

.

Zagraniczne wpływy

Wśród wielu dań uważanych za tradycyjnie polskie znajdują się takie, które powstały dzięki mniejszością narodowym. Bajgle, dziś bardzo popularne w Nowym Jorku zostały wymyślone w Krakowie. Pierwsze wzmianki na ich temat pochodzą z miejskich archiwów z 1610 roku. Bajgle rozdawali miejscowi Żydzi młodym matką jako symbol cyklu życia. Z kuchni niemieckiej zawitały u nas knedle. U naszych zachodnich sąsiadów najczęściej występują z farszem mięsnym, natomiast w Polsce króluje niepodzielnie śliwka, najlepiej węgierka. Również pospolity w Polsce kotlet schabowy jest niezmiernie podobny do sznycla wiedeńskiego. Należy pamiętać, że często danie jest wspólne dla danego regionu i ciężko dokładnie określić jego pochodzenie. Pod wpływem czasu oraz regionu wiele dań początkowo wspólnych zaczęły ewoluować w zupełnie nowe. Ciekawym przykładem są flaki, gotowane w całej Europie i Azji wschodniej. W Polsce potrawa znana była już w XIV wieku. Niezmiernie przepadał za nimi król Władysław Jagiełło. W poszczególnych częściach świata występują zasadnicze różnicę w sposobie przyrządzenia, przyprawienia i podania.

 .

Ziemniaki w służbie RP

Co by nie mówić ziemniaki odegrały bardzo ważną rolę w zwalczaniu głodu i na stałe wpisały się w krajobraz Polski. Dziś trudno wyobrazić sobie polską kuchnię bez tego warzywa. Również na tym polu powstało wiele regionalnych dań oraz pojawiły się potrawy inspirowane innymi kuchniami. Przykładem może być kugel, tradycyjna żydowska zapiekanka z ziemniaków i mięsa lub lubiana na wschodnich terenach Polski babka ziemniaczana, która stanowi tradycyjne danie kuchni białoruskiej. Z dań fast foodowych nie można zapomnieć popularnych i wszechobecnych frytach, które mają bardzo ciekawą historię powstania.

 .

Wszędzie na świecie pojawiają się potrawy inspirowane kuchnią innych krajów. Mało kto wie, że również Polska może się pochwalić sukcesami na tym polu. To właśnie Polacy nauczyli Włochów jak robić dobre lody, z których Italia słynie na całym świecie. Na wpływy zagranicznych kuchni nie ma się co obrażać. Choć wielu krytykuje taką sytuację, warto pamiętać, że jest to cześć naszej historii, która wpisuje się w różnorodność oraz wartość polskiej kuchni.

 .

Źródło: Firma Onix, producent ziemniaków, batatów i cebuli.

 

Komentarze