Daan_Close_UpTen liczny do lat 30-tych XX wieku gatunek został wytrzebiony i obecnie jest skrajnie zagrożony wyginięciem. Szacuje się, że dziś w Morzu Bałtyckim żyje około 100 osobników. 

Pamiętajmy jednak, że mimo zmniejszania się populacji morświna, nadal istnieje szansa na ocalenie tego gatunku. Morświnów jest w Bałtyku bardzo mało. Dodatkowo prowadzą skryty tryb życia, przez co niezwykle trudno spotkać je w naturze.

W czasach historycznych polowaniami na morświny trudniły się wszystkie bałtyckie narody. Poławiano je regularnie od XIV wieku na mięso i tłuszcz. Jeszcze w XVIII i XIX wieku istnieli liczni łowcy skupiający się w cechach. Polowaniem na morświny trudnili się także mieszkańcy wybrzeży południowego Bałtyku. W przywileju z 17.VII.1378 roku, w którym Wielki Mistrz Krzyżacki Winrych von Kniprode nadał Helowi prawa miejskie, spotykamy zapis zobowiązujący helan do płacenia rocznego podatku od złowionych morświnów przez każdą z łodzi rybackich. 

Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku morświny były tak liczne, że polskie władze w latach 20-tych wprowadziły premie za złowienie lub zabicie morświna, traktując ten gatunek jako przyczynę niszczenia sieci oraz konkurenta rybaków. W latach 1922-1933 złowiono minimum 600 osobników. 

Od 1936 roku brak jest jakichkolwiek informacji o obecności morświnów w polskich wodach Bałtyku. W latach 1950-1990 w sieciach odnotowano średnio 1-2 sztuki rocznie, a w latach 1990-2008, dzięki badawczej aktywności Stacji Morskiej UG w Helu, uzyskano 102 raporty o przyłowionych, znalezionych i zaobserwowanych morświnach w polskiej strefie Bałtyku.

.

Wygląd zewnętrzny morświna

Morświn to jeden z najmniejszych gatunków waleni. Długość ciała dorosłych osobników w Morzu Bałtyckim wynosi ok. 180 cm. Samice są nieco większe od samców. Przeciętna masa ciała bałtyckich morświnów nie przekracza 60 kg. Morświny cechuje krępe, wrzecionowate ciało o silnej budowie. Przód głowy jest zaokrąglony, a zęby mają charakterystyczny tylko dla rodziny morświnów łopatkowaty kształt. Morświny pokrywa elastyczna, naga skóra o delikatnym naskórku. Kolory po bokach ciała z czerni grzbietu OLYMPUS DIGITAL CAMERAprzechodzą stopniowo w biel brzucha. Płetwa grzbietowa kształtem zbliżona jest do równobocznego trójkąta. Płetwa ogonowa, o zaokrąglonych końcach, wycięta w środkowej partii, ulokowana jest poziomo na spłaszczonym bocznie trzonie ogonowym.

.

Zwyczaje morświnów

Morświny żyją zwykle samotnie lub w niewielkich grupach, liczących 2-3 osobniki. Czasami, w okresie żerowania lub podczas wędrówek migracyjnych, grupują się w większe stada, liczące nawet do 50 osobników. Morświny żyją przeważnie w strefie przybrzeżnej mórz, bywają także widywane w basenach portowych. Morświny prowadzą bardzo skryty tryb życia. Poruszają się zwykle przy powierzchni lub nurkują w poszukiwaniu pokarmu. Wówczas mogą również żerować przy samym dnie. Nie podpływają do łodzi i statków, rzadko też wyskakują nad powierzchnię wody. Pływają raczej wolno, z prędkością 9-12 węzłów (17-22 km/h). Nurkują na głębokość 50-70 m (maksymalnie do 90 m).

.

Pożywienie

Morświny odżywiają się gównie rybami, najchętniej polują na śledzie i szproty. Często w ich żołądkach znajdowano także glony i skorupiaki.

.

Rozród i długość życia

Samce osiągają pełną dojrzałość do rozrodu w 5 roku życia, a samice rok później. Okres godowy morświnów przypada na miesiące letnie, od maja do września. Po 11-miesięcznej ciąży rodzi się jedno cielę, a poród następuje co dwa lata. Narodziny młodych morświnów są odnotowywane w rejonach przybrzeżnych od maja do początku sierpnia. Okres karmienia mlekiem młodych osobników nie jest dłuższy niż 6-8 miesięcy. W naszych wodach nie obserwowano rozrodu, choć były przypadki przyłowu samic ciężarnych i samic w okresie karmienia mlekiem. Rozród jest bardzo trudny również w hodowli (poród morświna w warunkach hodowlanych udał się w duńskim ośrodku badań nad morświnami Fjord and Baelt). Trudności z odtworzeniem populacji morświna sprawiają, że ciężko zwiększyć liczebność populacji morświna w Morzu Bałtyckim. W wodach mórz europejskich morświny żyją do 15 lat, a większość populacji stanowią osobniki 7-8 letnie.

.

Zagrożenie

Głównym zagrożeniem dla morświnów jest stosowanie w rybołówstwie bałtyckim dużych ilości stawnych sieci skrzelowych. Są one skonstruowane z mocnych, ale bardzo cienkich nylonowych przędzy, które zawieszone w toni wodnej stają się niemożliwe do Harbor_Porpoise.3rozpoznania przez morświny. Zwierzęta wpadają w nie w pogoni za rybami. Oczko sieci dorszowych czy łososiowych jest na tyle duże, że pysk wpadającego w sieć morświna zostaje bezpowrotnie w nim uwięziony. Wskutek rozpaczliwych prób uwolnienia się z pułapki, sieci oplatają ciało zwierzęcia kolejnymi warstwami. Tak uwięziony morświn ginie przez uduszenie. 

Bardzo niebezpieczne dla morświnów są też zakłócenia akustyczne, płoszące zwierzęta z ich siedlisk. Szkodliwy wpływ ma również gwałtowny wzrost transportu morskiego na Bałtyku, detonacje na morskich poligonach i rozwój agresywnej turystyki motorowodnej.

Morświn, żyjąc w przybrzeżnej strefie morza, jest szczególnie narażony na szkodliwe oddziaływanie toksycznych substancji. Nie jest do końca poznany wpływ poszczególnych zanieczyszczeń na kondycję zdrowotną morświnów. Wiadomo jednak, że niektóre substancje mają znaczny wpływ na osłabienie jego systemu odpornościowego, narażając morświna na różne infekcje. Podejrzewa się także, ze potencjalnym zagrożeniem dla morświnów mogą stać się toksyczne zakwity sinic.

.

Źródło: WWF

Komentarze