Zabory mocno wpłynęły na różnicę w tradycjach i zwyczajach na poszczególnych terenach Polski. Jednym z przykładów jest purtel, znany również pod nazwami: polterabend, polter, portelam, purtalam. Purtel to zwyczaj ślubny pochodzenia niemieckiego, który występuje głównie na Pomorzu, w zachodniej Wielkopolsce i Górnym Śląsku.
Na dzień (zwykle w piątek) lub tydzień przed ślubem do pary młodej przychodzą znajomi i sąsiedzi, którzy chcąc życzyć młodym szczęście tłuką szkło przed ich domem. Zwyczaj ten przyszedł na Kaszuby z Niemiec. Jest znany też w Austrii, Danii i Szwajcarii. Korzeni tej tradycji można szukać u pradawnych ludów, które tym zwyczajem odganiały złe duchy. Takie praktyki stosowali zarówno Germanie, jak i Słowianie.
.
3 Atrybuty zwyczaju: szkło, wódka i placek drożdżowy
Jednym z najważniejszych elementów jest wspomniane już szkło, które młodzi muszą posprzątać. Zwykle rozbija się butelki, jednak w nadmiarze fantazji zdarzają się inne szklane przedmioty jak choćby telewizor. W niektórych rejonach tłucze się przede wszystkim porcelanę i wtedy w ruch idą kubki, talerze i miski. Tłuczenie jest najlepszą zabawą dla dzieci, jednak dorośli również bardzo chętnie pielęgnują tę tradycję 😉
Obecnie by nie narobić sobie zbyt wielkiej pracy para młoda załatwia kontener, w którym rozbijane są przedmioty. Kiedyś tłuczono je na chodniku lub przed drzwiami wejściowymi. Uważa się, że im więcej ludzi, hałasu i potłuczonych butelek tym większe będzie szczęście młodej pary.
Drugim atrybutem jest oczywiście wódka, na którą schodzą się znajomi, okoliczni koneserzy tego trunku i oczywiście wyrośnięta młodzież. Polewanie jest zadaniem pana młodego lub ojca/teścia. Leje się strumieniami, dlatego często miejsce, w którym odbywa się purtel wygląda jak pobojowisko. Butelkę wódki rozdaje się również znajomym, którzy nie mogą zostać na imprezie, choć wyjście z niej nie jest łatwe, ponieważ gospodarze ciągle namawiają na więcej.
Prawie na każdym pultrze można spotkać placek drożdżowy z kruszonką i rabarbarem. Jest to łatwe w przygotowaniu ciasto, które wszystkim smakuje, dlatego przed imprezą tego typu należy zaopatrzyć się w ogromne jego ilości. Dla najmłodszych, którzy przychodzą z telegramem przewidziana jest tabliczka czekolady.
.
Tradycyjna piosenka
Do wywołania młodych, a w szczególności przyszłej panny młodej służy zwyczajowa piosenka:
.
„simidu simidu na podwórku kurka, żeni się żeni się ………….. córka,
żeni się żeni się ma pieniążków wiele, a stary ………….. wyprawia wesele”
.
Po tym można powiedzieć sygnale gospodarze wychodzą z poczęstunkiem. Niektóre putelamy są robione z rozmachem. Na dworze ustawiane są stoliki, duże parasole i krzesła. Można spróbować podstawowe imprezowe przekąski jak śledzie, ogórki kiszone, sałatki i wędliny. Czasami do tego wszystkiego dochodzi muzyka i tańce, przez co impreza wygląda jak mały wiejski festyn. Najbliżsi znajomi i sąsiedzi często przyjmowani są w domu gospodarzy, gdzie czeka ich bardziej urozmaicony poczęstunek.
Ostatnim obowiązkiem pary młodej na koniec tego zwyczaju jest posprzątanie wszystkich potłuczonych przedmiotów.
.
Dawid Brandebura