Jako, że jesteśmy góralami z krwi i kości, pochodzącymi z Beskidu Żywieckiego, hołdujemy zwłaszcza naszym tradycyjnym, żywieckim nutom mówią członkowie zespołu Jaworowe Skrzypce. Rozmawiam z nimi o góralskich melodiach, rodzinnych tradycjach muzycznych i charakterystycznych strojach góralskich
Co oznacza, że kultywujecie tradycje muzyczne łuku Karpat? Co to za tradycje?
Kapelę Jaworowe Skrzypce tworzy 5- przyjaciół. Inspirujemy się dźwiękami oraz brzmieniem, krótko mówiąc – muzyką, a w głównej mierze folklorem Łuku Karpat poczynając od Polski, poprzez Słowację, Węgry, aż po Rumunię. Jako, że jesteśmy góralami z krwi i kości, pochodzącymi z Beskidu Żywieckiego, hołdujemy zwłaszcza naszym tradycyjnym, żywieckim nutom. Naszym celem jest jednak odkrywanie nowych melodii, czerpanie nie tylko z tego co mamy na co dzień, na wyciągnięcie ręki. Jesteśmy młodzi, a więc ciekawi świata – pragniemy tym samym wyjść poza ramy myślenia o nas, jako o typowej kapeli góralskiej. Dawniej górale, pasterze (nierzadko muzykanci) wędrując pasmami gór, spotykali się z innymi muzykantami przy wypasaniu owiec i tak poznawali od napotkanych osób, pasterzy nowe dźwięki, brzmienia i rytmy; chłonęli te „nowości” które- czy tego chcieli czy nie, później wkradały się w ich styl grania. Dziś my odbywamy swoistą wędrówkę po Karpatach i towarzyszącej im muzyce, po tradycyjnych, często niełatwych, specyficznych i indywidualnych wykonaniach, które inspirują nas do tworzenia i wypracowywania własnego stylu, bo o idealnym odtworzeniu tak pięknych melodii ciężko tu mówić. Na podstawie wspomnianych utworów, chcemy budować charakterystyczne dla naszej kapeli brzmienie, które ma bazę i fundament rodzimy -góralski, aczkolwiek wykraczający poza jego ramy, zainspirowany nutą Karpat.
.
Czym wyróżnia się muzyka góralska? Jakie są jej charakterystyczne cechy?
Muzyka góralska ma charakter zasłyszany
Muzyka góralska, to przede wszystkim ukazanie codziennego życia, pracy, smutków i radości. Teksty ubrane w charakterystyczne dla regionu melodie, śpiewane zarówno przy większych uroczystościach, jak i przy codziennej ciężkiej pracy, są teraz „obrazem” tego, jak dawniej ludzie żyli i czym się trudnili, jak przeżywali emocje, czy też jak wyrażali swoje uczucia. Muzyka góralska ma charakter zasłyszany; jedna melodia może być różnie zagrana przez wielu muzykantów, to sprawia, że jest ona tak wyjątkowa i niepowtarzalna.
.
Kto tworzy zespół, na jakich instrumentach gracie?
Kapelę tworzą przede wszystkim przyjaciele, miłujący muzykę i kulturę a jako że pochodzimy z Beskidów, to w naszym sercu od urodzenia jest muzyka góralska. Naszą muzykę tworzymy poprzez wykorzystanie góralskiego instrumentarium, a skład naszej kapeli przedstawia się następująco: Łukasz Kupczak – skrzypce, Maciej Płowucha – skrzypce, Klaudia Białożyt – śpiew, Jakub Hulbój – altówka, Maciej Ormaniec – kontrabas. Podczas koncertów prezentujemy też archaiczne instrumenty pasterskie takie jak: piszczałki, okarynę, czy dudy żywieckie.
.
Czy wszystkie utwory śpiewane są w gwarze góralskiej?
Każdy utwór staramy się wykonywać w charakterystycznej dla danego regionu gwarze, języku, choć nie jest to wcale takie łatwe. Gwara – ta oryginalna, którą mówili nasi ojcowie jednak zanika, choć staramy się w dalszym ciągu ją pielęgnować i doskonalić. Grając koncerty w innych częściach kraju, troszkę śpiewamy „po pańsku” ( po polsku- nie w gwarze), ale to głównie dlatego, by nasi słuchacze mogli zrozumieć jaka jest warstwa tekstowa danego utworu.
Czy w Waszych rodzinach były jakieś tradycje związane z muzykowaniem, śpiewaniem? Skąd wzięła się pasja do muzyki, grania na instrumentach?
W górach tradycja zawsze była i będzie. Rodzice niektórych z nas tańczyli w regionalnych zespołach i tam się poznali, muzykowali lub po prostu kochali i szanowali góralszczyznę. Każdy z nas już po części posiadał w sobie ziarenko pasji do góralskiej muzyki, tradycji, gwary które w miarę upływu lat dojrzewało, aż po dziś dzień. Owocem tego jest teraz nasza kapela.
.
Czy regiony takie jak Beskid Żywieckie, Beskid Śląski oraz Podhale mają zupełnie inną kulturę i muzykę? Jak to wygląda?
Każdy ten region posiada charakterystyczną kulturę, muzykę, strój czy gwarę.
Każdy ten region posiada charakterystyczną kulturę, muzykę, strój czy gwarę. Na tę różnorodność miało wpływ zapewne wiele czynników, takich jak: miejsce zamieszkania, dawne szlaki turystyczne, sąsiadujące państwa itp. Dla nas wspomniane w pytaniu regiony są różne, ale właśnie to sprawia, że są ciekawe, piękne i bez przerwy możemy odkrywać je na nowo.
.
Jakie utwory wykonujecie, bo wiem, że nie są to tylko i wyłącznie utwory tradycyjne?
W naszym wykonaniu można usłyszeć zarówno muzykę z Beskidu Żywieckiego, Beskidu Śląskiego, Podhala. Naszą muzykę urozmaicamy przez granie słowackich, węgierskich czardaszy, cygańskich romansów czy bałkańskich rytmów, a wszystko to w naszych własnych, skromnych opracowaniach muzycznych. W okresie kolędowym koncertujemy z repertuarem tradycyjnych polskich kolęd i pastorałek góralskich.
.
Na Waszej stronie internetowej można zobaczyć Was w strojach ludowych. Co to za stroje i jak nazywają się poszczególne ich elementy?
Pochodzenie zobowiązuje nas do ubierania się i dumnego prezentowania stroju Górali Żywieckich. Są to stroje charakterystyczne dla regionu, z którego się wywodzimy. W elementach stroju męskiego mamy takie elementy jak: portki z sukna, białą koszulę, kamizelkę (zwaną też bruclikiem), kopytka, kierpce, góralski pas, spinka ozdobna i czarny kapelusz. Zaś na damski strój składa się : biała bluzka z kryzą, korale czerwone, haftowany gorset (kabotek) przeplatany czerwoną wstążką, halki, na które zakłada się spódnicę w kolorowe kwiaty, fartuszek, kopytka i kierpce. Nie grywamy cały czas w tradycyjnym stroju, często też zakładamy stroje stylizowane, ale w przeważającej części z elementami góralskimi.
.
W jakich festiwalach bierzecie udział, gdzie koncertujecie?
Koncertujemy głównie na terenie Polski
Koncertujemy głównie na terenie Polski, uświetniając różne uroczystości, czy też grając koncerty tematyczne w miejscach do tego odpowiednich, m.in.: muzeach, zamkach, czy ośrodkach kultury. W 2014 roku zagraliśmy łącznie ponad 50 koncertów. Naszą góralską, charyzmatyczną twórczość mogliśmy również zaprezentować poza granicami naszego kraju. Mieliśmy przyjemność zagrać w Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym w Wilnie, w ramach
25-lecia ZPL na Litwie. Ciekawym przeżyciem był dla nas Buskers Festival w Neuchatel (Szwajcaria), gdzie przez 5 dni graliśmy po góralsku na ulicy, zderzając się z muzyką całego świata, a także poznając mnóstwo profesjonalnych muzyków, którzy byli pod wrażeniem naszych ubiorów i charakterystycznego, góralskiego grania. Było to dla nas naprawdę wielkie muzyczne doświadczenie. W grudniu zaś pojechaliśmy z góralską kolędą do Budapesztu na zaproszenie Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J. Bema na Węgrzech. Zagraliśmy w Ambasadzie RP oraz w siedzibie stowarzyszenia. Budapeszt o tej porze jest niezwykle piękny i długo będziemy wspominać ten wyjazd oraz ciepłe przyjęcie organizatorów. Z tego miejsca pragniemy z całego serca podziękować serdecznie wszystkim tym, dzięki którym mogliśmy zagrać góralskie ( i nie tylko) nuty w tak pięknych i wyjątkowych miejscach. W Szwajcarii pewien muzyk powiedział nam, iż: Muzyka jest najlepszym paszportem (…), kto wie może uda nam się zwiedzić cały świat? 😉
.
.
Rozmawiała Katarzyna Zarówna
Jaworowe Skrzypce możecie odnaleźć na stronie internetowej oraz na ich fanpejdżu:
